مراتب ده گانه فجر معنوی - قسمت دوم

◄ عناوین اصلی که در این سخنرانی به آن پرداخته شده:
» چرا آیات عذاب قرآن بیشتر است؟
» خدا چگونه انسانی را می خواهد؟!
» اکرام و کرامت قائل شدن برای بی پناهان.
» روز قیامت خدا بدهکار مستضعفان است!
» بی پولی بزرگ ترین جرم یک انسان!
» کثفیت ترینِ امت چه کسانی هستند؟!
» سالم ترین چیزی که روز قیامت جواب می دهد، اکرام و اطعام مستضعفین است.
» گریه با حبّ دنیا، ارزشی ندارد!
» دو عنصر اصلی برای انتخابات ما.
» تنها چیزی که در قیامت خریدار دارد: “انّ خیر الزّاد، التقویٰ”!
» کوتاهی و تواضع، تراشیدن و خراشیدن نفْس، دینداری است.
» آخر دلت را بیرون می آورند!
» مهم ترین دعا: “یا من له الدنیا و الاخره، ارحم من لیس له الدنیا و الاخره”.

◄ مروری کوتاه بر جلسه قبل:
نگاهی به سوره فجر داشتیم و عرض کردیم در این سوره برنامه ده گانه ای برای رسیدن ما به قله ایمان بیان می کند. این برنامه را از عبرت شروع می کند؛ أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعَادٍ﴿۶﴾
إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ﴿۷﴾ تا آخر سوره.
داستان قوم عاد و ثمود را به این دلیل مثال آورده چون بزرگ ترین تمدن های ظالم تاریخ بوده اند که آن بلاها بر سرشان نازل شده است؛ فَصَبَّ عَلَيْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذَابٍ﴿۱۳﴾، آن عذابی که تاریخی بود!

◄ قسمت دوم بحث:
در قسمت دوم، به سراغ انسان می آید. قرآن کریم برای انسان برنامه ای دارد، همانطوری که خود قرآن کریم بارها بیان کرده، قرآن و سنت تکمیل کننده دین هستند.
برخی اوقات زمان رو به روی قرآن در آیاتش تاثیر داشته است. مانند آیه: “تَبَّتْ یَدا أَبِی لَهَبٍ وَ تَبَّ، که به خاطر کاری که ابی لهب و همسرش انجام دادند، نازل شد. یعنی واقعه رو به رو، تاثیر داشته است.

» چرا آیات عذاب قرآن بیشتر است؟
وقتی قرآن راجع به انسان صحبت می کند، بیشتر تا تاریخ نزول صحبت می کند. لذا خیلی از مواقع انسان را به شدت نهی می کند. یکی از علمای بزرگوار زمانی با بنده تماس گرفتند و پرسیدند قرآن را به طور کامل با تفسیر مطالعه کرده اید؟ گفتم بله. فرمودند به نظر شما آیاتی که عذاب می دهد یعنی قرآن حمله می کند، بیشتر است یا آیات رحمت؟ گفتم عذاب با فاصله زیاد، بیشتر است. البته ایشان خیلی بزرگوار بودند و گذشتند و بحث به محاجه نکشید.

علت اینکه آیات عذاب بیشتر است، بخاطر انسان های رو به روی قرآن است. یکی از دلایلی که قرآن بیشتر با خشیت کار دارد، آن زمان بوده است، یعنی اگر قرآن زمانی نازل می شد که مردم بیشتر پای کار بودند، شاید میزان آیات خشیت به اینگونه نبود.

در این سوه دو خصوصیتی که برای انسان بیان می کند، کاملا خصوصیات بی وفایی انسانی است.
» دنیا هم نعمت است، هم نقمت.
– فَأَمَّا الْإِنسَانُ إِذَا مَا ابْتَلَاهُ رَبُّهُ فَأَكْرَمَهُ وَنَعَّمَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَكْرَمَنِ.
شما فکر می کنید چند درصد از انسان ها و مسلمین آن زمان حاضر بوده اند برای خدا جان بدهند؟ مانند الان که برای جان دادن، با هم دعوا می کنند! انسان ها اینگونه اند، وقتی به آن ها اکرام می کنیم و نعمتی از نعمت های دنیا به آن ها می دهیم، می گویند خدا ما را تحویل گرفت، ما را دوست داشت و با ما بود.

کنایه از این است که دنیا برخی اوقات نعمت و برخی اوقات، نقمت دارد. بعضی وقت ها در دنیا ناراحتی و بعضی وقت ها، خوشحالی پیش می آید. اگر بنا باشد انسان ها موقع خوشحالی از خدا شاکر باشند و خدا را تحویل بگیرند، هیچ فرقی با حیوانات ندارد! چون وقتی به حیوانات سرویس می دهی، هم خوشحالند، هم تحویل می گیرند و هم دُم تکان می دهند!

» خدا در خلقت انسان، چه چیزی را دوست دارد؟
خداوندی که انسان را خلق کرد، دوست داشت انسان ذهنی داشته باشد که نقمت و نعمت یعنی بلا و خوشبختی را از دوست، هر دو را نیکو ببیند.

دوست داشت دیده ی مجنون باری داشته باشد که هر نقمت و بلایی که از لیلی نازل شد را رحمت پندارد. اما عموم انسان ها اینگونه اند که اگر خدا تحویل گرفت می گویند: خدا ما را دوست داشته، اگر تحویل نگرفت، می گویند: “أَهَانَنِ”، به ما اهانت کرده است!
– وَأَمَّا إِذَا مَا ابْتَلَاهُ فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهَانَنِ.

وقتی در سرازیری و سر بالایی دنیا افتاد و اذیت شد، می گوید خدا دارد به ما فشار می آورد، اهانت می کند و به ما بد می کند.
زمانی این مثال را از کتب عرفانی برای شما زده ام، باز اینجا عرض می کنم:
– شیخ را گفتیم ما بسیار بندگان و عبّاد نیکویی هستم.
– گفت: از چه رو؟
– از آن رو که چون خدای دهد، شکر کنیم و چون ندهد صبر نماییم.
– شیخ ایشان را فرمود: خصوصیت سگان بلخ نیز، چنین است! آنان چون صاحبشان دهد، دُم تکان دهند و شکر کنند و چون ندهند، صبر کنند!
یعنی تازه در حیوانات، مانند حیوان با وفا شده اید.
– شیخ را پرسیدند پس انسان حقیقی که از عبّاد باشد کدام است؟
– گفت: آنان که چون دهد، بذل کنند و چون ندهد شکر نمایند.

» خدا چگونه انسانی را می خواهد؟!
انسانی که خدا می خواهد این است، به بقیه هم سخت نمی گیرد. می گوید مدلش اینگونه است، سرویس بدهی بارک الله می گوید و سرویس ندهی، فحش می دهد! خدا سخت نمی گیرد، شما هم سخت نگیرید، آن هایی که بچه دارید، سخت نگیرید. انسان اینگونه است، اگر به خدا نزدیک شود و با نوراینت خداوند آشنا شد، بله، ولی به پسر و دخترت سرویس بدهی، دست و صورتت را می بوسد و قربان صدقه می رود، سرویس را قطع کنی، فحش می دهد!

در میان این هشت میلیارد، خدا یک پنجم آدم درست و حسابی لازم دارد. بگویند اگر داد، بذل می کنیم و اگر نداد، شکر می کنیم. این قضیه به روایت امام سجاد(ع) وصل می شود، می فرماید: اگر داد یک شکر و اگر نداد، دو شکر می کنم.

◄ به دو دلیل:
1- به این دلیل که خدا بخیل نیست که ندهد، حتما مصلحتی است. منِ حقیر چقدر ارزش دارم که خدا با مصلحت، به من نمی دهد.
2- آن که می دهد و مزد می دهد، اگر ندهد چه مزدی می دهد؟
این عبارات مال من است، امام همان روایت را فرموده اند.
آنانکه وقتی به سوره فجر می رسند، اصل ایمان را روح ایمان می بینند.

» اکرام و کرامت قائل شدن برای بی پناهان.
ـ کَلّا بَل لا تُکرِمونَ الیَتیمَ.
یتیم را اکرام نمی کنند.
ظاهر آیه نمی گوید “تطعمون الیتیم”. نمی گوید به یتیم سرویس و خوراک و روزی نمی دهند، می گوید یتیم را گرامی نمی دارند.
یعنی یتیم بیشتر از اینکه نیازی به پول تو داشته باشد، به توجه و محبت و مسئولیت تو دارد. یتیم مصداق بارز هر کسی است که چیزی از دست داده. معنای دیگر لغت یتیم بی سرپرست، بی ولایت و بی پناه است. به سخنان امام(ره) بر می گردیم، از وظایف جمهوری اسلامی این است که نسبت به مستضعفان کرامت داشته باشد. مستضعف مالی، اندام، علمی و …

» روز قیامت خدا بدهکار مستضعفان است!
چرا؟ چون اینان در طول تاریخ حقیر پنداشته شده اند در حالیکه در روایت داریم خداوند تبارک و تعالی در روز قیامت، به همه مردم می گوید آنچه به شما داده ام را شکر نکرده اید و به من بدهکارید. فقط به یک گروه می گوید بایستید، منِ خدا به شما بدهکارم! به محرومان و مستضعفان بدهکارم چون در دنیا با استضعاف و تحریم های خودشان راه آمده اند و نا شکری نکرده اند و گفته اند خدا جبران می کند. من الان باید جبران کنم و آن ها را اکرام می کند. می تواند بگوید به بهشت بروید، اینکه بین جمعیت در قیامت بلندشان می کند یعنی مستضعف بیشتر از اینکه نیاز داشته باشد به او پول بدهی، نیاز دارد به دیده ی کرامت نگاهش کنی.

» بی پولی بزرگ ترین جرم یک انسان!
یک عمر تحقیر شده است؛ از قبل و بعد از مدرسه، موقع کار، موقع ازدواج. بعد از ازدواج هم فرزندانش تحقیر شده اند، در طول تاریخ بی پولی دارد بزرگ ترین جرم یک انسان می شود!

یا هر استضعاف دیگری؛ بی فرهنگی، دور افتاده بودن، از نظر علمی پایین و بی سواد بودن. حضرت امام(ره) فرمودند: جزء وظایف جمهوری اسلامی شناسایی و اکرام مستضعفان است. جزء اعمال روزانه پیامبر اکرم(ص)، نشستن بر سر سفره فقرا بود. وقتی غذایش می دهی شکمش سیر می شود، اما احساس کرامت نمی کند، وقتی شخصیتی مانند پیامبر اکرم(ص)، سر سفره او می نشیند و از همان غذا می خورد، احساس کرامت می کند.

برخی اوقات با مستضعفان برخوردمان، برخورد حقارت آمیز است، پول هم می دهیم! آقا امیر المومنین(ع) برای اینکه خیراتش با کوچک ترین تحقیری همراه نباشد، اصلا خودش را نشان نمی داد و کمک را پشت در می گذاشت و می رفت! این ها را که همه می دانیم!

» کثفیت ترینِ امت چه کسانی هستند؟!
صندوق بین المللی پول کودکان هم دارید، اما اکرام کودک، یتیم و مستضعف را نمی دانید! این ها نیاز دارند به خاطر ظاهر مندرسشان تحقیر نشوند و بزرگی جلوی پایشان بلند شود. در خصوصیت آخر الزمان می گوید:  کثیف ترینِ امت من، علمای آخر الزمانی هستند که در مقابل پولداران کرامت می کنند و به مستضعفان که می رسند، با غرور و تکبر می گذرند.

پیامبر(ص)، اول از همه به علما گیر می دهد! مستضعف می بینی، کرامت انسانی را رعایت کن، برخورد بدی نه با پولدار و نه با مستضعف، داشته باش. انسان، انسان است، باید برخورد یکسانی داشت.

اهل بیت(ع) که نهی از منکر و امر به معروف را در پستو خانه ها و با دقت و وسواس انجام می دادند تا کسی که مورد خطابشان است کوچک ترین تألم روحی برایش حاصل نشود، برخی مواقع با فریاد حرف می زدند! پیامبر(ص) به ثروتمند گفت: چرا خودت را کنار کشیدی؟! فکر کردی اگر لباست به این فقیر بخورد، از پول هایت به او منتقل می شود؟!
– ترسید و گفت: همین الان نصف اموالم را به او می دهم! پیامبر(ص) با ثروتمند ادامه ندادند!
– به فقیر رو کرد و گفت: می گیری؟
گفت: نه یا رسول الله(ص)! خوف آن دارم که نصف اموال او را بگیرم و روزی برخوردی این چنین با کسی بکنم که مالی ندارد!

» سالم ترین چیزی که روز قیامت جواب می دهد، اکرام و اطعام مستضعفین است.
– وَلا تَحَاضُّونَ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکِینِ.
بعد سراغ طعام می آید. عده ای هستند کرامت به خرج می دهند، اما هزینه نمی کنند. یعنی وقتی کرامت را خرج کردی، برای مستضعفان هزینه کن. از روزی خودت کم کن و رزق همسایه و فقرا را زیاد کن. کسانی که در این شهر و کشور زندگیشان را با اکرام و خیرات و شناسایی فقرا گذرانده اند، بارها من را وسوسه کرده اند که کارم را رها کنم و این کار را دنبال کنم!

قطعا سالم ترین چیزی که در روز قیامت جواب می دهد، اکرام و اطعام مستضعفین است. این یکی مو لای درزش نمی رود! کسانی که موی خود را بابت غصه مستضعفان سپید کرده اند و برای زدودن غصه هایشان دویده اند، قطعا روز قیامت با شهدا وارد بهشت می شوند.

در اعمال روزانه صدیقه کبری(س) حتی بعد واقعه سقیفه، سرکشی به فقرا بود. پیامبر(ص) در سه جا خم شدند و دست بوسیدند: جای اول، دست دخترش فاطمه(س). جای دوم، بعد از جنگ احد، دست جانباز را بوسید. جای سوم، دست پینه بسته زارعی، از اعراب بدوی. فرمودند: این دست حرمت دارد. پول نداد، دستش را بوسید.

– وَتَأْکُلُونَ التُّرَاثَ أَکْلا لَمًّا.
عده ای نه تنها اکرام و اطعام نمی کنند، بلکه بیت المال را می خورند و آبی هم بر رویش! یتیم یعنی بی سرپرست. یتیم یعنی کسی که نمی تواند از حقوقش دفاع کند. یتیم یعنی کسی که نمی تواند حقش را از جامعه، اداره ها، بانک ها، فرمانداری ها، استانداری ها و شهرداری ها بگیرد. کفش های مندرسشان را می پوشند، وضو می گیرند و بیست و دوم بهمن برای راهپیمایی می آیند، برای تو ثبت نام می کنند و در مرزها می جنگند. و اگر مسئول رده هشتادمی به آن ها سلام کند، بال در می آورند.
چه کسی این ها را می بیند؟! چه کسی آمار این ها را دارد؟! چه کسی به این ها سر کشی می کند؟!

» گریه با حبّ دنیا، ارزشی ندارد!
– وَتُحِبُّونَ الْمَالَ حُبًّا جَمًّا.
آنقدر دنیا چشم هایشان را فریفته است که تمام وجودشان نفْس و حبّ دنیاست. سیستمشان را بر مبنای حبّ چیده اند، حتی برای نماز هم که می روند، روزه می خواهند بگیرند حبّ دنیا دارند. گریه می کنند حبّ دنیا دارند، بسیاری از گریه های اینان یک ریال هم ارزش ندارد!

مولوی می گوید، کسی گفت: سگ من خیلی درد می کشد و من هم پای درد او گریه می کنم.
– چرا درد می کشد؟
– چون گرسنه است.
– غذایش بده! چرا گریه می کنی؟!
– گریه رایگان است، همدردی می کنیم ثواب هم دارد! اگر بدهیم تا بخورد از جیبمان باید بدهیم، پای غصه هایش اشک می ریزیم!

لطف می کنی اشک می ریزی، اما لاستیک ماشین شما دو خانواده را راه می اندازد!‍ شما که از درد مستضعفان فریاد می زنی، اگر از یک هزارم تفریحات سالانه ات کم کنی، یک خانواده راه می افتد! اگر پول استخر و سونا و جکوزی را کنار بگذاری، می شود یک ازدواج را راه انداخت.

وقتی با شعار بی عملت، به شعور مردم اهانت می کنی، آبروی تو نمی رود، آبروی شعار می رود. این خیلی مهم است! دزد چنین کاری با دین نمی کند که برخی بزرگان دینی با دین می کنند!

داستان فضیل ایاز را همه می دانید. گفتند اگر این کاروان ابریشم را بزنیم، همه چیز ردیف می شود. وقتی دیدند به ابریشم ها “وان یکاد” وصل است، گفت: همه را برگردانید! گفتند: برای چه؟! گفت: ما دزد اموال مردم هستیم، نه دزد عقاید مردم! اگر برنگردانیم، این ها به “ان یکاد” و خدایی که “ان یکاد” را نازل کرده، شک می کنند! بگذارید آبروی شعار حفظ شود.

برادران و خواهران، منزل کسانی که دارند ما را نصیحت می کنند، ببنید! حضرت امام(ره) فرمودند: محال است سواره بتواند درد پیاده را بفهمد.

» دو عنصر اصلی برای انتخابات ما.
1- نگاه به دنیای اینان و 2- شجاعتشان.
سیصد، چهارصد میلیونی که برای خدمت به محرومین خرج کرده ای، این پول را به خیریه می دادی و به مجلس نمی رفتی! اگر به مجلس بروی که باز از بیت المال و جیب ما می خوری، این چهارصد میلیون تومان را در خیریه می گذاشتی.

» تنها چیزی که در قیامت خریدار دارد: “انّ خیر الزّاد، التقویٰ”!
– کَلا إِذَا دُکَّتِ الأرْضُ دَکًّا دَکًّا.
زمینی که داری با فخر بر روی آن راه می روی و نگاه می کنی، مردمی که با مشت های گره کرده نامت را فریاد می زنند، این ها منفجر می شود، چرا که “اذا الشّمسُ کُوّرت”! تو می مانی و لحظاتی که به بندگی خود گذرانده ای، یا بندگی خدا!

حقیقت منویات امام(ره) این نبود! حضرت روح الله(ره) با این وصیت نامه بر خاک نخفت! حقیقت آنچه رهبر ما(مد ظله) می پندارد، این نیست! عده زیادی اینگونه نیستند، چیزی که شما در خیابان می بینی، مبتذل ترین قسمت جمهوری اسلامی است. برخی دارند برای مردم جان می دهند. این دعوا و بگیر و ببندها، بچه بازیست!

شما که می خوردید و مستضعفین را فراموش می کردید، “کَلا إِذَا دُکَّتِ الأرْضُ دَکًّا دَکًّا”، زمانی می آید که همه چیز منفجر می شود. نه از تاک نشانی می ماند و نه از تاک نشان! همه بر باد می رود، آن وقت است که پرونده رو می شود و تنها چیزی که خریدار دارد، بر عرش به خط نور نوشته است: “انّ خیر الزّاد، التقویٰ”!

» کوتاهی و تواضع، تراشیدن و خراشیدن نفْس، دینداری است.
دینداری به رکعت های نماز، به روزهای روزه گرفتن و به شعار دادنت، نیست. دینداری به آن زمانی است که گذشتی، کوتاه آمدی، نفْس را کنترل کردی، نخوردی، تراشیدی و خراشیدی! بقیه اش شعار است.

هر جا کوتاهی و تواضع، تراشیدن و خراشیدن نفْس را دیده ام، این عین دینداری است. پینه بستن یا نبستن پیشانی، جزء دینداری نیست! کار اسلام درست، برخی اوقات این مسلمین هستند که جوگیر می شوند! هر چه از دین و اسلام و خدا و پیغمبر و مصالح انقلاب و رهبری است را فراموش می کنند، از زندان تقوا خود را رها می کنند و یک هفته پرده دری می کنند، تحمل کن! یک هفته عصیان می کنند، تحمل کن، به اسلام و نظام بد بین نشو! به مسلمانی بد بین باش، من هم به خودم بد بین هستم، شما هم به خودت بد بین باش! برخی اوقات ما مسلمانان عصیان می کنیم.

» آخر دلت را بیرون می آورند!
– وَجَاءَ رَبُّکَ وَالْمَلَکُ صَفًّا صَفًّا.
آن زمانی که صف در صف برای نظارت ایستاده اند و “انّ النّاقد بصیرٌ بصیرٌ”، آخر دلت را بیرون می آورند!
به بیست دقیقه قبلِ منبر برگردیم؛ بیایید به دنبال خیرات برای مستضعفین باشیم، به خدا قسم مو لای درزش نمی رود! کمتر بخوریم، کمتر بخوابیم، کار کنیم و به مردم پول بدهیم تا راحت باشند. مو لای درز این جهاد نمی رود، این کار اصل ماجراست. بقیه، همه بازیست! بر پیشانی ما حک نشده که قرار است پنجاه سال بازی بخوریم! به اصل دین می پردازیم.

– وَجِیءَ یَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ یَوْمَئِذٍ یَتَذَکَّرُ الإنْسَانُ وَأَنَّى لَهُ الذِّکْرَى.
آنجا دیگر دیر است! تازه می فهمد چه خبر بوده است! چقدر خودمان را علاف کرده بودیم!
خدا همه اموات را بیامرزد، پدر بزرگ بنده می گفت: آنکه موتور سوار می شود، خر است، آن که بر ترک موتور سوار می شود، خرتر است. با این حرف می خواست میزان خطر را بگوید.
عده ای بازی می کنند تا بالا بروند، عده ای هم بازی می کنند تا آن ها بالا بروند!

– یَقُولُ یَا لَیْتَنِی قَدَّمْتُ لِحَیَاتِی.
چقدر این آیه ظریف است. نمی گوید “معیشتی”! می گوید “حیاتی”، ای کاش بلد بودم زندگی کنم! ای کاش بلد بودم در دنیا جزء اموات نباشم و زندگی کنم.

» مهم ترین دعا: “یا من له الدنیا و الاخره، ارحم من لیس له الدنیا و الاخره”.
– فَیَوْمَئِذٍ لا یُعَذِّبُ عَذَابَهُ أَحَدٌ.
از زمانی که جنگ تمام شد، دو عبادت ما ترک نشده است، همین عبادات ظاهری.
1- همیشه سوره والعصر را در رکعت اول نماز خوانده ایم، چون فهمیده ایم باختن یعنی چه!
2- همیشه گفته ایم: “یا من له الدنیا و الاخره، ارحم من لیس له الدنیا و الاخره”. اعتقاد داشته ایم این دعا، مهم ترین دعاست.
روزی می آید که بدبخت ها می فهمند بر چه خون هایی راه می رفتیم و چه کارهایی می کرده ایم!