متن جلسه پرسش و پاسخ جلوه های حجاب - مشهد مقدس، نوروز 95

◄ حجاب را از دو منظر بررسی می کنیم:
1- منظر اخلاقی
2- منظر فقهی
برخی از مواردی که عرض می کنم، احکام فقهی و برخی از موارد احکام اخلاقی است که احکام اخلاقی برای بهتر شدن است. لذا وقتی برای بهتر شدن صحبت می کنیم، نمی توانیم اجبار قرار دهیم و در مقوله نهی از منکر هم نمی گنجد. یعنی نمی توانیم به کسی بگوییم تو باید بهتر شوی و اسم این کار را نهی از منکر بگذاریم. چون نهی یعنی منکری را مرتکب می شود، ولی این الان خوب است و چون خوب است نمی توانیم نهی از منکر کنیم. می توانیم توصیه اخلاقی و عمومی داشته باشیم، یعنی امر به معروف.

دلیل اینکه چرا این بحث در جلسات عمومی مطرح نمی شود این است که در جلسات عمومی، مبتلیˈ به وجود دارد. مثلا طرف حجابش را رعایت نکرده و ممکن است اطرافیان او را نگاه کنند و تحقیری ایجاد شود که این تحقیر اثر امر به معروف را از بین می برد و شخص اگر قرار باشد حرف های دیگری را هم بشنود و بر روی او اثر بگذارد، دیگر نمی آید! هر چیزی که احساس کنم اگر بگویم باعث تحقیر مستمع می شود، از گفتن آن اجتناب می کنم.

◄ از نظر احکام:
از نظر احکام، زن اجازه دارد قرص صورت و کفین را باز بگذارد. با این تفسیر اگر حجاب لبنانی، سوری، آمریکایی، ایرانی داشته باشد و یا مانتویی که برجستگی بدن مشخص نباشد، بپوشد، حجابش را رعایت کرده و نمره قبولی حجاب را گرفته است. اگر قرص صورت و دست ها زینت شده باشند، باید پوشیده شوند. برخی از مراجع فرموده اند در دست داشتن انگشتری که برای ازدواج است، ایرادی ندارد، چون معتقدند این انگشتر امنیت ایجاد می کند و نشان دهنده این است که شخص همسر دارد.

بین آرایش ملایم و غلیظ هیچ فرقی نیست! آرایش مطلقا حرام است. یعنی دیده شدن آرایش توسط نامحرم مطلقا حرام است. ملموس یا مشهود باشد یا نباشد، توفیری نمی کند! برخی رعایت نمی کنند و مقداری آرایش می کنند، می گویند دیده نمی شود! وقتی سوال می پرسی اگر دیده نمی شود پس چرا آرایش می کنی؟ می گوید برای اینکه جذاب تر شوم! همین دیگر، پس دیده می شود! حتی برخی از علماء سرمه کشیدن را هم آرایش می دانند.

◄ نکته ای به جمع حاضر:
اگر تصمیم خودتان را گرفته اید، حرف ما را هم گوش نمی کنید، ناراحت می شوید، برای ما هم سودی ندارد. آدم در نهی از منکر، باید احتمال تاثیر بدهد. عده ای تصمیمشان را برای پوشش گرفته اند، اینجا آمده ناراحت هم می شود، فردا که بخواهیم حرف اخلاقی بزنیم، گوش نمی دهد‍! به همین دلیل می ترسم وارد این مقولات بشوم، اگر تصمیم نگرفته اید و آمده اید تصمیم جدیدی بگیرید، بحثش جداست. در کانون اصلا سخت نمی گیریم، چون از نظر ما ایرادی ندارد کسی بی حجاب بیاید، نظر حضرت آقا(حفظه الله) هم همین است، ولی وقتی جمع خاص تر می شود، عده ای دنبال این هستند که حقیقت دین را رعایت کنند و زائر بهتری باشند، باید تغییری در خود بدهند، چون معنای حقیقی زیارت یعنی تغییر.

به این ها می شود گفت شما که انقدر آدم خوبی هستی، ولی با آرایش چه خفیف، چه غلیظ به خبابان می روی، با هر یک نگاه نامحرم یک گناه می کنی، چرا کارهایت را به این راحتی به باد می دهی؟!! چقدر ارزش و لذت دارد که همه را داری به باد می دهی؟! حداقل قضیه این است که داری می بازی، خیلی هم بد داری می بازی! مثلا یک مقدار خیلی کمی از مو، پیداست! از این طرف شما که رعایت می کنی، آرایش نداری، موهایت پیدا نیست، هر نگاه نامحرم، یک حسنه برایت نوشته می شود.

برخی از خواهرها می گویند وقتی مشکی می پوشیم، نورانی تر و زیباتر می شویم. خوب بشوید! ایرادی ندارد. دستور دین را رعایت می کنید. مگر دین می خواهد شما زشت بشوید؟! دستور دین برخی اوقات باعث زیباتر شدن می شود. حسنه و سیئه مجانی ریخته شده، اینکه ما چقدر باید پرهیز کنیم، مهم است.

با همین مسیری که در آن گناه است، وقتی وارد زندگی می شوید، چقدر سود کرده اید؟ خیلی از مشکلاتی که در زندگی داریم، ماحصل گناهان ماست! گناه ، غم و ناراحتی و مشکلات به بار می آورد. آدم باید مقداری تأمل کند و روی خدا حساب باز کند!

» پرسش: یکی از دلایل رنگی پوشیدن و آرایش دختران مذهبی، این است که ملاک اول خواستگاران مذهبی، زیبایی شده! به همین خاطر آرایش می کنند یا پوشش رنگی دارند تا بیشتر به چشم بیایند!
» ‌پاسخ: اینکه به این دلیل آرایش می کنند و حجاب رنگی می پوشند، اثر منفی دارد یا مثبت؟ قرار نیست به سالن مد برود! بالاخره صورتش را می شورد. آیا مردی که او را برای آرایش انتخاب کرده، بعد از شستن صورت فکر نمی کند سرش کلاه رفته است؟! یکی از اختلافاتی که الان وجود دارد این است که بعد از آرایش چهره فرق می کند و می گویند این دختر، کسی نیست که من دیده بودم! باید عمیق تر فکر کرد. بعد از پسندیدن چه؟!

این یعنی ما احکام را رعایت نمی کنیم، گناه می کنیم برای اینکه مورد پسند واقع شویم! یعنی نظر خدا مهم نیست، خدا هم در نظر خانواده ها و پسرها تاثیری ندارد، ما باید خودمان را اینگونه نشان دهیم!؟؟

یعنی تمام پسران مذهبی که ازدواج کرده اند، دخترانی را انتخاب کرده اند که آرایش داشته و روسری های رنگی پوشیده اند؟! مشاورهای زیادی به خود بنده گفته اند که عموم مردان، از آرایش خوششان نمی آید و هر چه غلیظ تر باشد، زدگی بیشتری خواهد داشت. دختر مذهبی که به مشهد آمده، چقدر توکلش ضعیف شده که فکر می کند برای نفوذ در قلب کسی، لازم است گناه کند! فکر می کنید برای دیده شدن باید گناه کرد؟!

» ‌پرسش: لباس پسرانه پوشیدن حرام است؟
» ‌پاسخ: اگر تشبه به جنس مخالف باشد، حرام است. تشبه یعنی وقتی کسی از پشت سر نگاه کند، فکر کند پسر است. اگر کسی موهایش را کوتاه کند، ایرادی ندارد. تشبه یعنی از پشت سر کسی فکر کند پسر یا دختر است، در صورتی که نباشد. تشبه لباس هم همین است. در جامعه باید رعایت شود، اگر خانم ها در خانه دمپایی یا کفش مردانه بپوشند، ایرادی ندارد، اما با همین کفش بخواهد بیرون بیاید، اشکال دارد.

» ‌پرسش: آیا ابرو برداشتن زینت حساب می شود؟
» ‌پاسخ: خیر. اما بری دختران مجرد، ابرو برداشتن کراهت دارد. دلیلش این است که چون در زیبایی اثر دارد، بعد از ازدواج ابرو بردارد که همسرش او را زیباتر ببیند. البته اگر صورت را اصلاح نکند بدلیل داشتن موی صورت تشبه به مردان پیدا کند، بهتر است اصلاح کند.

» ‌پرسش: کرم زدن اشکال دارد؟
» ‌پاسخ: کرم آرایشی بله، ولی کرم ضد آٰفتاب که جنبه طبی دارد، ایرادی ندارد.

» ‌پرسش: چفیه انداختن ایرادی دارد؟
» ‌پاسخ: خیر، چفیه نماد انقلابی است.

» ‌پرسش: حکم نقاب زدن چیست؟
» ‌پاسخ: اگر لباس شهرت محسوب شود، ایراد دارد. در منطقه هایی از مشهد و قم زده می شود. جزء عرف جامعه مسلمین است. در برخی از کشورها استفاده می شود، در برخی، استفاده نمی شود. نقاب چشم را مشخص تر می کند، اما پوشیه مربوط به قسمت های مذهبی تر است.

» ‌پرسش: چادر براق ایراد دارد؟
» ‌پاسخ: خیر، ایرادی ندارد.

» ‌پرسش: مردی که اجبار می کند زنش آرایش کند، باید به حرف او گوش کرد؟
» ‌پاسخ: اگر فردا مرد گفت عرق بخورد، باید بخورد؟! بین عرق خوردن و آرایش کردن فرقی وجود ندارد. گناه، گناه است. آرایش کردن را تکرار می کند و گناه کبیره محسوب می شود. هیچ پدر، مادر و همسری نمی تواند شما را به محرّمات وادار کند یا از واجبات باز دارد.

» ‌پرسش: آیا ناخن بلند حرام است؟
» ‌پاسخ: تشبه به کفار است، جزء آداب جوامع اسلامی نیست. از نظر فقهای ما حرام است. در حد جوانه داشتن ایرادی ندارد. اتفاقا یکی از برداران به من گفت در جمع شما بگویم واقعا فکر می کنید با این ناخن های بلند زیبا می شوید؟؟؟؟!!!!

» ‌پرسش: حکم بستن ساعت تزئینی چیست؟
» ‌پاسخ: اگر تزئینی و طلایی باشد، جزء زینت محسوب می شود، باید پوشیده شود.

◄ از نظر اخلاق:
جزء اولین روحانی های شیراز بودم که گفتم، خواهرها برای جشن ها، روسری رنگی بپوشند. منظورم در جلسات کانون، حسینیه ها و جمع های خودشان بود. بنده با این حساب، این حرف را زدم که خواهرها بعد از اتمام مراسم، چادرشان را درست می گیرند! نمی دانستم چادرشان آرام آرام عقب می رود!

فکر می کردم انقدر جنبه وجود دارد که روسری رنگی و هر مانتو و شلواری که دوست دارند برای جشن ها و جمع های خودشان بپوشند، ولی وقتی بیرون می آیند می فهمند که باید چادرشان را درست بگیرند! اگر می خواهید رنگی استفاده کنید، برای جمع های زنانه باشد. نه اینکه در حرم جمع خواهرها را مثل رنگین کمان ببینم! چند سال پیش از این جمع در حرم چه نوری بلند می شد، الان بیشتر رنگ بلند می شود!

قرارمان این نبود که چادر عقب تر برود و اینگونه پوشیده شود! آرایش و ساعت طلایی هم به این حجاب اضافه شود! الان اگر بگویند چادرت را بیرون بیاور، نمی آوری چون با نوع لباست سِت است! رنگ هایی را استفاده می کند که با سیاهی سِت شده است.

به اینجا که رسیدیم به نظرم رسید این تذکر لازم بود چون شما در شیراز الگو هستید و بقیه از شما یاد می گیرند. بقول سعدی اگر مالک یا حاکمی سیبی از درختی بچیند، غلامانِ او برکنند درخت از بیخ! نسل بعدی شما، دانش آموزان اگر بخواهند الگو بگیرند، بدتر می شوند. اگر ما هر سال دو درجه عقبگرد داشته باشیم، چه می شود؟!

برخی رنگ هایی استفاده می کنند که با رنگ سیاه، صد درصد در تناقض است! خودش را بد نشان می دهد! این نوع پوشش از نظر بنده یعنی شأن دختر مسلمان را پایین می آورد که فریاد می زند من را ببین! تو چه چیزی کم داری که با رنگ، خودت را سِت کنی تا تو را ببینند! در حقیقت افت کلاس ایجاد می کند. در حالیکه متانت، حجاب، پوشش جذابیت می آورد.

من یتق الله که خداوند فرموده، حذابیت دارد. بعد شما به این نتیجه رسیده اید که جذابیت ندارد، باید برای خودمان جذابیت ایجاد کنیم! “من یتق الله یجعل له مخرجا و یرزقه من حیث لا یحتسب”، تفسیر این آیه را بخوانید و روی آن زیاد فکر کنید. همه بی توکلی ها و دست و پا زدن ها حذف می شود.

در برخی مواقع مثل مهمانی های زنانه و جمع های دخترانه، آزاد هستید. وقتی به خیابان و حرم و فردا روزی هم به کربلا برسد، من چگونه جواب خدا را بدهم؟! فقط گفتم برای جشن ها روسری رنگی بپوشید، نگفتم ادامه بدهید تا به برجام دو و سه و چهار!!!! برسد!

از نظر اخلاقی، حجاب یعنی جیغ نزدن در خیابان. از نظر اخلاقی حجاب یعنی نگویید بیایید من را ببینید! حتی پوشیه هم اگر جایی استفاده بشود که نشان دهنده این صحبت باشد که بیا من را ببین، لباس شهرت محسوب می شود و حرام است! مثلا می گویند چرا مردها آزادند؟ چه کسی گفته مردها خیلی آزاد هستند؟! در قشر مذهبی لباس عجیب و غریب نمی بینید! مردها زیاد فضای انتخاب ندارند. اگر عجیب و غریب انتخاب کنند، زن ها خوششان نمی آید! مردها زیاد قدرت مانور برای پوشش ندارند.

در نسل مذهبی کسانی را می بینیم که تبرّج دارند، یعنی از رنگ هایی استفاده می کنند که خیلی جیغ می زند. آدمی که توکل دارد، اگر در خانه اش نشسته باشد، قرار باشد اتفاق مثبتی برایش بیفتد، می افتد، اگر قرار باشد اتفاق منفی رخ بدهد، رخ می دهد. نباید به حرام متوسل بشود! نباید به کارهای غیر اخلاقی هم متوسل بشود!

در جلسه خواستگاری به شدت حجاب آزاد است. یعنی از نظر شرعی می توانی حجاب نداشته باشی. عرف ما این است که مادر می بیند. چون عرف نمی گذارد، در این کار بسته شده. حجاب دارد سیر نزولی پیدا می کند، وقتی مومنانِ محجبه و دختر آیت الله ما آرایش دارند و حجاب رنگی می پوشند، باید ده سال بعد را پیش بینی کنیم که چه اتفاقی می افتد.

باید خودمان احساس تکلیف کنیم، اگر ما خط اول حزب الله هستیم، باید بازگشتی داشته باشیم. در دامنه نهی از منکر نمی گنجد و می توانیم توصیه عمومی بکنیم. نمی توانیم به او ایراد گرفت چرا روسری ات رنگی است؟ بنده گفتم راضی نیستم خواهرهای کادر ما حجاب رنگی بپوشند، ولی نمی توانم به آن ها دستور بدهم! چرا؟ چون نهی از منکر نیست. نمی توانیم از خدا و قرآن جلو بزنیم! اگر بفهمم و بشنوم حرمت شکنی می شود، برخورد می کنم، ولی اگر کار غیر اخلاقی است و احکام را رعایت کرده، نمی توانم نهی کنم.

اگر بشنوم کسی از کادر آرایش می کند یا در پوشش گناه مرتکب می شود، قطعا برخورد می کنم. اما در موردهای غیر منکر فقط می توانم توصیه کنم. نظرم این است که لباس سِت تیره باشد یا ستِ رنگ های ملایم و غیر جیغ. مثلا ساق دست پوشیدن را در شیراز ما باب کردیم. ساق دست هم مثل روسری شده! این هم جزء سِت شده! بنای ما حجاب بود. می خواهید سِت باشد، رنگ های جیغ نباشد.

» ‌پرسش: مگر جلب توجه در دایره فقه بررسی نمی شود؟
» ‌پاسخ: دو نوع جلب توجه داریم: 1- جلب توجه اخلاقی 2- جلب توجه فقهی
ممکن است کسی جلب توجه بکند، اما به حد لباس شهرت نرسد، این جلب توجه اخلاقی است.

» ‌پرسش: چادر عربی و دانشجویی از نظر شرعی و اخلاقی اشکال دارد؟
» ‌پاسخ: از نظر شرعی که ایرادی ندارد، از نظر اخلاقی هم ایرادی در آن نمی بینم.

» ‌پرسش: از نظر خانواده برای پوشش تحت فشار هستیم و نمی توانیم رنگ تیره بپوشیم، باید چه کار کنیم؟
» ‌پاسخ: رنگی بپوش تا تحت فشار نباشی، اما چرا در مشهد چنین پوششی داری؟! مگر اینجا هم خانواده است؟ من می گویم چرا در حرم امام رضا(ع) چنین پوششی دارید؟

» ‌پرسش: آدامس جویدن در خیابان حرام است؟
» ‌پاسخ: خیر.

» ‌پرسش: صدای کفش های پاشنه بلند ایراد دارد؟
» ‌پاسخ: حرام که نیست، اما از نظر پزشکی به نخاع ضرر می رساند.
حکم به قیاس نمی شود کرد که هر چه ضرر می رساند، حرام است. باید از نظر قرآن و روایات مبتلی به باشد، یعنی به قدری باشد که ما به آن بگوییم حرام یا مکروه.

◄ نکته آخر:
نکته آخر اینکه اخلاق بالاتر از فقه است. از نظر شرعی می توانید حداقل حجاب را رعایت کنید، از نظر اخلاقی می توانید خودتان را با آن شرایط متناسب کنید. مثلا وقتی می خواهید به عروسی بروید و مجلس زنانه است، اگر شما با مانتو و روسری تیره باشید، مگر مادرت مرده است که با این لباس رفته ای؟! اینگونه پوشش توهین به صاحب عروسی است! شما حق ندارید در عروسی مشکی بپوشید، چون اتفاق بدی نیفتاده! برخی در عروسی با حجابی که به کانون می آیند، می روند! غیر از توهین به صاحب عروسی، به حجاب هم توهین می کنی!