متن سخنرانی - سلوک کاربردی - قسمت نهم - میلاد امام رضا(ع)

در بحث سلوک کاربردی قسمت کفر بودیم. اگر خاطرتان باشد در جلسه قبل راجع‌به کفر جهود، دنیاطلبی و عبارت غربی آن سکولاریسم و یا عبارت عربی آن علمانیه؛ یعنی انسان گمان کند در دنیا خلق شده است برای دنیا و دنیا را مقدمه آخرت ندانستن که این خودش مدلی از کفر است را خدمتتان عرض کردم.

» خدا هم شما را یاد می‌کند به‌شرطی که شاکر باشید
در قسمت بعدی آیه شریفه قرآن می‌فرماید: «فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوا لِي وَلَا تَكْفُرُونِ» یکی از چیزهایی که ما شاید خیلی وقت‌ها بهش دقت نداریم این آیه قرآن است که می‌گوید مرا یاد کنید من شما را یاد می‌کنم «و» بعدی واو رابطه است یا واو حالیه، هر دو اگر باشد معنی‌اش این می‌شود: «به شرط اینکه اهل شکر باشید». یعنی اگر ما خدا را یاد کنیم و قرار باشد خدا هم ما را یاد کند در اینجا شرطی گذاشته و گفته باید اهل شکر باشید. اهل شکر یعنی چی؟ یعنی اگر خدا من را یک‌، ده‌ یا صد بار یاد کرد آن چهارپنج باری که با خدا مشکل پیدا می‌کنم را به رویش نیاورم. «واو» بعدی که دوباره ربطش می‌دهد می‌گوید «وَلَا تَكْفُرُونِ» اگر شاکر نباشید این هم شعبه‌ای از کفر است. بعضی از ما شاکر نبودن را بد نمی‌دانیم. نه، من دیگر شاکر نیستم! در حالی که آیه قرآن رسماً دارد می‌گوید شاکر نبودن و یا بهتر بگوییم شاکر بودن فضیلت نیست؛ نبودنش یعنی کفر! از زیر مجموعه‌های وحدت و توحید شکر است نه از زیرمجموعه‌های فضائل، که بگوییم فلانی خیلی شاکر است. فلانی خیلی شاکر است یعنی کافر نیست. این هم یکی از چیزهایی است که ما در کفر به آن دقت نمی‌کنیم. خیلی این را دقت کنید و من در جلسه قبل اشاره ‌ای کردم و به نظرم رسید که آن را بازتر کنم آیه قرآن است دیگر؛ سوره عنکبوت آیه 25: «قَالَ إِنَّمَا اتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْثَانًا مَوَدَّةَ بَيْنِكُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ ثُمَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكْفُرُ بَعْضُكُمْ بِبَعْضٍ وَيَلْعَنُ بَعْضُكُمْ بَعْضًا وَمَأْوَاكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ نَاصِرِينَ» اگر ما نسبت به دشمنان اسلام و دشمنان دین و همین خودِمان مثلاً من یک کار غیراخلاقی انجام می‌دهم تو به جای اینکه نسبت به این کار غیراخلاقی به من اخمی بکنی می‌روی در وادی جذب و کار غیراخلاقی من را تائید هم می‌کنی که عزیزم فلان، اشکال ندارد و… . این هم یکی از شعبات کفر است که در قسمت قبل عرض کردم که از آن می‌گذریم.

» کفر بر چهار پایه بنا می‌شود و اگر این چهار پایه را بزنیم، آن بنا خودش تخریب می‌شود
ارکان کفر: کفر بر چهار پایه استوار شده است. یعنی اگر قرار باشد ما کفر را یک بنا ببینیم چهار پایه دارد و اگر این چهار پایه را بزنیم آن بنا خودش تخریب می‌شود. فرض می‌کنیم درختی میوه‌ای که می‌دهد سمی است بعد شما پای این درخت ایستاده‌ای و تا میوه‌های سمی رشد می‌کند آن‌ها را می‌کنی و دور می‌اندازی. برخورد برخی از ما با کفر همین است. میوه‌ها و مصادیق کفر را می‌کَنیم، توبه می‌کنیم و دور می‌اندازیم در حالی که اگر قرار باشد ما از آن درخت راحت شویم باید ریشه آن را بزنیم.

» در زمانه امروز حسن و قبح گناهان عوض شده و فسق دارد به صورت یک الگو به جامعه ما معرفی می‌شود
امیرالمؤمنین(ع) می‌گوید پایه و ریشه کفر چهار چیز است:
1.    میل به فسق
که میل به فسق در همه انسان‌ها هست. در همه انسان‌ها! شعری که ما خیلی وقت‌ها عرفانی تفسیرش می‌کنیم جنبه حیوانی هم دارد.
«در اندرون من خسته دل ندانم کیست       که من خموشم و او در فغان و در غوغاست»
بله قسمتی عرفانی است و قسمت حیوانی همین غرایض است. یعنی از درون ما میل حیوانی و نفسانی جوشش دارد. اگر در انسان‌ها میل به فسق نباشد پاکیزگی انسان‌ها هیچ هنرمندانه نیست. میل به فسق! اگر ما میل به فسق داشته باشیم این میل در زمانه امروز بُلد، تابلو و الگو شده است. جک می‌گویند که آقا پسر نوح با بَدان بنشست الان برو نگاه کن چه اوضاعی دارد خونه، ویلا، ماشین، فلان و…! جکش کردند؛ این جک همان میل به فسق است که در زمانه امروز حُسن و قُبح گناهان عوض شده و فسق دارد به صورت یک الگو به جامعه ما معرفی می‌شود. و اینکه من بیایم بگویم موبایل را از دست بچه‌ات بگیر یا نمی‌دانم اینستاگرام را ببند جواب نمی‌دهد. این‌ها همان کندن میوه است. باید ببینیم داستان میل به فسق چیست و بیاییم در آنجا آن را کاملاً ریشه‌کن کنیم. حالا اینجا دیگر آدم می‌تواند هنرمندانه مثلاً مصادیق فسق و از تجربیات فاسقان بگوید. قرآن‌کریم بسیار زیاد روی این نکته تاریخی دقت دارد که آیا به طول تاریخ نگاه نکرده‌اید که کذاب‌ها، ظالمان و… کجا رفتند؟ همه را دارد می‌گوید. بروید و نگاه کنید. و این‌ها جزء چیزهایی است که ما باید مبارزه منفی کنیم. ما نمی‌توانیم این همه تبلیغات برای حسن فسق را حذف کنیم، باید مبارزه منفی کنیم.

» مردم ذاتاً اهل غُلُو هستند؛ آدم‌ها نه صفر هستند و نه صد!
2.    غُلو
غلو چیست؟ غلو هم جزء خصوصیات نفسانی است. غلو یعنی انسان نسبت به هر چیزی که نزدیک می‌شود آن را بالاتر از آنچه که هست فرض می‌کند. در ادبیات دینی به آن می‌گویند: بُت نسازید! خب این «بت نسازید» که خیلی هم الحمدالله طرفدار دارد و همه تا هر اتفاقی می‌افتد می‌گویند بت نساز آقا! خیلی خب ما هم قبول داریم؛ اما این «بت نسازید» آن طرف هم لبه‌ای دارد. اینکه به شما گفتند بت نسازید یعنی دنبال صد نباشید از این طرف هم گفته‌اند که دنبال صفر هم نباشید. آدم‌ها نه صد هستند و نه صفر. آدم‌ها نه سیاه مطلق هستند و نه سفید مطلق. اتفاقاً کسانی که ذهن بت‌ساز دارند یعنی هر کس را با جذابتی دیدند به او صد نگاه می‌کنند با اولین خطا به جای اینکه آن آدم از صد بشود نودونه می‌شود صفر! غلو این است. غلو دو جنبه دارد یک غلو به سمت بالا و یک غلو به سمت پایین. نه اهل منفی‌نگری باش و نه اهل مثبت‌نگری؛ عاقلانه نگاه کن. نمره‌ات نمره‌ای باشد که بر طبق واقعیات باشد. من در بحث به سوی بی‌نهایت چند سال پیش خدمتتان عرض کردم آیه و روایت آوردم که یکی از توطئه‌های شیطان در آخرالزمان بت‌سازی است و گفتم بتی که شیطان می‌سازد امروز اسم آن را سلبریتی گذاشتند. و کار به جایی می‌رسد که من به عنوان یک آدم می‌دانم که فرض می‌کنم این سلبریتی به خاطر فوتبالش این‌قدر مشهور است؛ اما حرف‌های فلسفی و اخلاقی او را هم گوش می‌دهم، چرا؟ چون ذهن من از درون من غُلوساز است.